Jawność ksiąg wieczystych w orzecznictwie Sądu Najwyższego

Unormowania ujęte w art. 2 i 3 ustawy z 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jedn. DzU z 2023 r., poz. 1984 z późn. zm., dalej u.k.w.h.) spotkały się z licznymi spostrzeżeniami Sądu Najwyższego, ale ich zastosowanie nadal potrafi budzić wątpliwości.

Sąd Najwyższy wyjaśnił, że art. 2 u.k.w.h. przewiduje obowiązywanie zasady jawności ksiąg wieczystych wykluczającej zasłanianie się w obrocie prawnym nieznajomością wpisów w nich dokonanych. Regulacja ta ma wprawdzie znaczenie we wszystkich stosunkach prawnych, ale wtedy, gdy dotyczą one bezpośrednio praw do nieruchomości lub ustanowionych na nieruchomości (wyrok SN z 13 grudnia 2019 r., I CSK 508/18, orzecznictwo SN dostępne pod adresem www.sn.pl poza wyraźnie wskazanymi źródłami).

Stwierdzono też nietrafność stanowiska, że wynikająca z art. 2 u.k.w.h. jawność ksiąg wieczystych oraz ich dostępność w systemie informatycznym każe uznać wpis w księdze wieczystej dot. ostrzeżenia o istniejącej niezgodności wpisu w dziale drugim ze stanem rzeczywistym. Księgi wieczyste jako urzędowe rejestry stanowią środek ujawniania praw bezwzględnych, zaś ujawnienie prawa stwarza możliwość uzyskania informacji o jego istnieniu. Tak rozumiana, wynikająca z art. 2 u.k.w.h. formalna jawność ksiąg wieczystych oznacza uprawnienie każdego do przeglądania akt i otrzymywania z nich odpisów, a dostępność wpisów za pomocą elektronicznej księgi...